De exploitatie van ezelinnenmelk was gebruikelijk bij de oude volkeren. De Grieken beschouwden ezelinnenmelk als een uitstekend medicijn , de Romeinen maakten er een luxedrankje van. Hippocrates raadde het aan voor allerlei kwalen: vergiftigingen en wondinfecties, gewrichtspijn, genezingen van wonden,...
De samenstelling van ezelinnenmelk ligt het dichtst bij die van de moedermelk. We kunnen ons ook baseren op historische feiten: sinds de negentiende eeuw worden ezelinnen gebruikt om melk in steden en kraamklinieken te verdelen. Waarom worden deze ezels die maximum 500 ml per keer produceren niet vervangen door zware merries die 2 liter kunnen produceren? Men had al gemerkt dat ezelinnenmelk beter geschikt was voor de mens.
Ezelinnenmelk is makkelijk te verteren, simpelweg omdat het minder eiwitten bevat dan koemelk. Ezelinnen produceren een melk die geen stolbare caseïne bevat: het vlokt door de werking van het maagzuur. (het stremt in fijne vlokken) Ze verteert gemakkelijk, want het bevat ook een laag vetgehalte. Bovendien is ezelinnen- melk rijk aan lysozyme, een anti-bacterieel enzym dat de hydrolyse van melklipiden stimuleert.
Ezels hebben één maag en het aantal vetzuren in de melk weerspiegelt duidelijk de voedingswaarde, die ideal is: 40% verzadigde vetzuren, 30% enkelvoudig onverzadigde en 30% meervoudig onverzadigde (EFA). Koemelk bevat voornamelijk verzadigde vetzuren. De aanwezigheid van wei-eiwitten in grotere hoeveelheden dan die van koemelk geeft aan ezelinnenmelk een belangrijke voedingswaarde: deze eiwitten bevatten essentiële aminozuren.
In de moedermelk bestaan vetten voornamelijk uit meervoudig onverzadigde vetzuren. Koemelk bevat voornamelijk verzadigde vetzuren met grote lipidemoleculen die de lever van de mens moeilijk kan verteren en metaboliseren. Het galsysteem wordt overbelast door overactiviteit om een product onverenigbaar met het spijsverteringsstelsel van de mens te ontbinden. Het is om deze reden dat de zeer kwetsbare zuigelingen (wezen of anderen van wie de moeder geen melk produceert) niet mogen verzwakken door koemelk te verteren.
Zuigelingen zijn vaak allergisch aan koemelk, door de aanwezigheid van een eiwit. Dit is het allergeeneiwit beta-lactoglobuline (afwezig in de moedermelk). Het is minder overvloedig en in eenvoudigere vorm aanwezig in paarden- dan in koeienmelk. Ezelinnenmelk is volledig erkend om baby’s te voeden die allergisch zijn aan het eiwit in koemelk. Naast voeding door infusie kan enkel deze melk alle symptomen doen verdwijnen. (diarree, braken, bloed in de ontlasting) binnen 24 uur.
Vandaag de dag baseren we ons op historische feiten, sinds de oudheid gekend, op getuigenissen en enkele analyses van deze melk. Herodotus, de grote Griekse historicus vatte zijn effect samen door de formule: "nutrit, roborat, altérat", dit wil zeggen "het voedt, versterkt en stimuleert".
De antibiotische werking van ezelinnenmelk leidt tot een verbetering van de toestand van mensen die getroffen zijn door bepaalde ziekten. Ezelinnenmelk is rijk aan alfa-lactalbumine, lactoferrine en lysozyme. Deze drie belangrijke oplosbare eiwitten zijn antibacterieel. Bestaande uit een paar aminozuren die de intestinale barrière kunnen doorbreken, hebben zij een stimulerend effect op het lichaam.
Ezelinnenmelk beïnvloedt alle darmtransitproblemen, zowel bij kinderen als volwassenen.
Slechte voeding verstoort de darmflora en veroorzaakt vaak diarree, constipatie en andere problemen. Ezelinnenmelk vernietigt pathogene bacteriën in de darm door het hoge gehalte aan lysozyme. Prematuren of zieke baby's kunnen beter geen koemelk drinken, want haar samenstelling is niet alleen helemaal anders dan moedermelk, ze heeft ook de eigenschap om toxische stoffen vast te houden . Dit kan worden verergerd bij een ziek kind. In tegenstelling tot koemelk, bevat ezelinnenmelk immunoglobulinen die een rol spelen in de strijd tegen infecties en het regenereren van de darmflora (des te meer omdat de zuigeling nog geen immuniteit in de darmen heeft opgebouwd).
Aangezien ezelinnenmelk rijk is aan essentiële vetzuren en vitamine A, heeft het fysiologische functies zoals het genezen van zweren en littekens. Er zijn vele getuigenissen van genezing van acne, eczeem en psoriasis. Het zorgt voor een diepe en zeer langdurige hydratatie.
Ezelinnenmelk ontlast de lever, terwijl het essentiële voedingsstoffen levert. Ezelinnenmelk, rijk aan alfa-lactalbumine bevat veel cystine, een aminozuur dat werkt in de lever en de ontgifting stimuleert. In Duitsland stellen ziekenhuizen ezelinnenmelk voor aan alcoholisten die een ontwenningskuur volgen. Verschillende documenten verklaren dat de Koumis (gefermenteerde melk) wordt gebruikt in sanatoria als behandeling voor hepatitis.
Ezelinnenmelk bevat betacaseïne, dat een kalmerende werking op het zenuwstelsel heeft. We kennen nu de rol van essentiële vetzuren (in grote hoeveelheden aanwezig in ezelinnenmelk) op het zenuwstelsel; zij nemen deel aan de vorming van de hersenen en zenuwcellen als voedingselement. Op die manier heeft Koumis een gunstig effect op het zenuwstelsel. In Rusland wordt het alleen of samen met andere behandelingen voorgeschreven. Het wordt ook voorgeschreven in geval van stress, depressie of tijdens examens.
Reeds in de Oudheid gebruikten nomadische volkeren, bij gebrek aan vitaminerijke voedingsmiddelen zoals rauwe groenten, ezelinnenmelk als vitaminesupplement.